De Stille kracht

 

Beste lezers,

 

Jarenlang dachten wij dat de Nederlandse literatuur uitsluitend om de Tweede Wereldoorlog en seks draaide. Ondanks het succes van Max Havelaar, hebben scholieren zoals wij vaak niet door dat deze literatuur ook leeft: romans over de Nederlandse kolonie, Nederlands-Indië. De afgelopen weken hebben wij het boek De stille kracht, geschreven door Louis Couperus, gelezen. Dit boek verliep niet zoals wij van tevoren hadden gedacht. Het was een avontuur, een wilde rit in het leven van Van Oudijck en zijn merkwaardige gezelschappen.

In dit bericht geef ik jullie een samenvatting over dit boek. Ik ga jullie wat vertellen over de historische achtergrond van het boek. Ik vertel jullie ook kort wat over het leven van de auteur.   

 

Samenvatting

De Stille Kracht gaat over de resident van Laboewangi, Otto van Oudijck. Hij woont daar samen met zijn vrouw, Léonie van Oudijck, zijn zoon uit zijn eerste huwelijk, Theo, en zijn dochter Doddy, en nog twee kleine zoontjes. Doddy heeft een relatie met Addy, een jongen uit het dorp. Van Oudijck gaat zo op in zijn baan dat hij niet doorheeft dat zijn vrouw een affaire heeft met Theo én Addy, maar die weten dit natuurlijk niet van elkaar.

Het dorp waarvan Van Oudijck de baas is wordt geplaagd door de zogenaamde ‘stille kracht’. De bewoners van het dorp geloven dat deze stille kracht bestaat om de Nederlanders uit de regio te verjagen. Als Van Oudijck de regent uit het dorp ontslaat omdat hij van mening is dat de regent zich onbeschoft gedraagt, fluistert het hele dorp dan ook dat de stille kracht uiteindelijk zijn werk zal doen. Als Van Oudijck dit hoort, gelooft hij daar helemaal niks van. Maar op het moment dat er werkelijk aparte dingen gebeuren in het huis van de familie, gaat iedereen weg. Van Oudijck blijft maar voor verklaringen zoeken, maar uiteindelijk moet ook hij dat opgeven.

De dorpelingen zeggen dat al de gebeurtenissen de schuld zijn van de (ontslagen) regent, en dat hij het ook weer kan stoppen. Als Van Oudijck de regent waarschuwt houden de vreemde gebeurtenissen apart genoeg op en gaat het leven verder. Van Oudijck komt achter het vreemdgaan van Léonie met Addy, maar Léonie redt de situatie nog net door te zeggen dan Addy alleen maar op visite was om  de hand van Doddy te vragen. Even lijkt alles goed te komen, tot Van Oudijck Léonie betrapt. Van Oudijck verbreekt het huwelijk en Léonie vertrekt naar Europa samen met de twee kleine zoontjes.

Aan het eind van het boek ziet Van Oudijck een man in een wit pak die achter Doddy en Addy aanloopt. Hij heeft dit al eerder gezien en trekt dan ook de volgende conclusie:

De stille kracht is terug.

Historische Achtergronden

Toen Couperus in 1921 in Engeland gehuldigd werd, rekende iemand hem het tot de zes grootste schrijvers van die tijd. Met dit nam Couperus zijn plaats in  het geheel van de wereldliteratuur. Zijn meesterwerk 'De Stille Kracht' is een goed voorbeeld naar waarom hij gehuldigd werd in Engeland. In deze historische roman beschrijft Couperus de spanning die er ontstond tussen de Oosterse en Westerse cultuur op Nederlands-Indië in de 19e eeuw. De historische achtergrond van het boek wordt in deze sectie behandeld.

Nederlanders tegen Indiërs       

Tegen het eind van de 19e eeuw, de tijd waarin het boek zich afspeelt, is de relatie tussen de Nederlanders en de kolonie gespannen. Na het wonder van Deli en de afschaffing van de cultures, was het een onwennige periode in Nederlands-Indië. Ook waaide de beruchte Atjeh-oorlog al sinds 1873 en nam het aantal Europeanen op Nederlands-Indië drastisch toe, zowel als de bevolking van de oorspronkelijke Indische bevolking. Hierover tegenover stond wel dat het vanaf 1870 tempo doeloe was. Kortom, het was een tijd van veel tegenstrijdigheid in Nederlands-Indië.

Deze tegenstrijdigheid is typerend voor deze tijd in de geschiedenis. Het is dan ook goed weergegeven in het boek van Couperus. Hij laat vaak in het boek blijken dat er een groot verschil is tussen de rijke Nederlanders en de arme oorspronkelijke bevolking van Nederlands-Indië. In het boek wordt het duidelijk gemaakt dat de Indonesiërs vaak als hulp werden gebruikt in het huishouden en beschouwd werden als minderwaardige mensen, terwijl de rijke Nederlanders extravagante levens leiden met heel veel overspel. Op deze manier laat Couperus het verschil tussen arm en rijk duidelijk zien.

Pasar Malam

Één van de eerste incidenten uit het boek waaruit blijkt dat de Nederlanders de inheemse bevolking niet goed begreep was de pasar malam markt, een soort avondmarkt. Dit werd op de verkeerde datum gehouden. Ook al is dit niet een waargebeurd evenement, is het wel symbool voor het onbegrip tussen de twee volken die samen in één land wonen.

Een goed voorbeeld hiervan is dat de Nederlanders de behoeftes van de Indonesiërs niet snapten. Dit is te merken aan de hoeveelheid relletjes en opstandjes die plaatsvonden tussen 1880 en 1900. De Nederlanders waren zich niet bewust, of negeerde bewust, van de problemen die de gewone Indonesiër had, en konden dus ook niet goed regeren. Op deze manier heeft Couperus beschreven hoe Nederland jarenlang de spreekwoordelijke pasar salam markt op de verkeerde datum heeft gehouden.

Seks

De vele seks en overspel in het boek symboliseerde het egoïsme en hebzucht van Nederland in de 19e eeuw. De vrouw van Van Oudijck gaat meerdere malen vreemd met meerdere mensen. Couperus gebruikt haar dus om te laten zien dat Nederland alleen aan zich zelf denkt. De kolonie werd alleen gezien als een toevoeging op de Nederlandse schatkist. Door het egoïsme van Van Oudijcks vrouw te uiten in seks laat de schrijver zien hoe belangrijk Nederland het vond om zichzelf te voorzien van geld en genot. Het lijkt erop dat Couperus meent te zeggen dat het hebben van een kolonie uit pure hebzucht ontstaat.

Wij geloven dat Couperus seks in het boek gebruikte als een politiek wapen omdat we uit ons standplaatsgebondenheid kunnen zien dat er na het publicatiejaar van 1900, er veel acties zijn ondernomen die uiteindelijk de ondergang van de kolonie zou betekenen. Voorbeelden hiervan zijn de afkondiging van de ethische politiek in de troonrede van 1901 en het invoeren van de decentralisatiewet. Wij geloven dat De stille kracht enigszins invloed op deze besluiten heeft gehad omdat het boek op slag populair werd. Hierdoor zou het bewust of onbewust meegenomen zijn in het besluitvormingsproces van de decentralisatiewet en het afkondigen van de decentralisatiewet.

Ontvangst van het boek

De stille kracht werd bij het uitgeven op slag een immens populair boek. Het wordt tegenwoordig nog steeds gezien als één van de grootste Indische romans, samen met Max Havelaar van Multatuli. Het boek werd vooral geprezen vanwege de thema's en motieven die het behandelt, die zo aangrijpend zijn voor de Indische literatuur. Enkele van deze thema's en motieven zijn al eerder in dit hoofdstuk beschreven. Van de onderlinge relaties binnen de koloniale heersend klasse en de verhoudingen tussen de Nederlanders en de Indiërs, tot de opkomst van de islam en de feodale sfeer in het deftige Batavia, allemaal zijn zij uniek voor de Indische literatuur. Couperus zou zelf na de verschijning van De stille kracht nog enkele boeken schrijven over Indië. Helaas werd geen van zijn boeken zo populair als De stille kracht.

 

Biografie Louis Couperus

Couperus is één van de Nederlandse grootste romanschrijvers geweest. Na de roman Eline Verre publiceerde hij behalve reisimpressies en verhalen veel historische en psychologische romans. Couperus bracht een groot deel van zijn leven buiten Nederland door. Zijn uitspraak ‘Zo ik iets ben, ben ik een Hagenaar.’ is erg bekend geworden. Zijn werk is ook bij buitenlandse schrijvers, zoals Oscar Wilde erg bekend geworden.

 

Recensie:

Ik heb op internet nog een hele goede recensie gelezen over de Stille kracht. Het is geschreven door Joop van der Berg en gepubliceerd in de Trouw.

Ik hoop dat ik jullie veel informatie heb kunnen geven en dat het allemaal duidelijk was!